रेश्मा श्रेष्ठ २० वर्षअघि मेटलाइफ इन्स्योरेन्समार्फत अभिकर्ताका रूपमा बिमा क्षेत्रमा प्रवेश गरिन् । त्यसबेला बिमाको जानकारी कसैलाई थिएन न त बुझाउने कुनै माध्यम थियो । घरघरमा पुगेर उनले बिमा बुझाउँदै तालिम दिन थालिन् । भविष्यमा जोखिम बहन गर्न बिमा आवश्यक छ भन्दा कसैले पत्याउँदैनथे न त उनको कुरामा कसैले विश्वास गर्थे । सबैले भन्थे, यसरी पैसा उठाउने कम्पनी डुब्छ–भाग्छ । बिमामा राम्रो कमाइ हुने र काम गर्न पनि सहज महसुस उनले गर्दै बिमाको पोलिसी बेच्न थालिन् । उनले अभिकर्ताका रूपमा आफूलाई चिनाइन् । साढे तीन महिनाको बच्चा छोडेर उनी काममा दौडन्थिन् । फ्रिलान्सरका रूपमा बिमा कम्पनीमा प्रवेश गरेकी उनले विभिन्न कम्पनीको जिम्मेवारी सम्हाल्दै हाल सूर्यज्योति लाइफ इन्स्योरेन्समा काठमाडौं ‘बी’को आरएमको जिम्मेवारी सम्हालिरहेकी छन् । उनले गैरीधारा, ज्ञानेश्वर,अनामनगर, न्यूरोड आदि सात वटा ब्रान्च हाँकेकी छन् । ब्रान्च हाँक्नु, स्टाफहरूसँगको तालमेल मिलाउँदै अगाडि बढ्नु र कम्पनीको टार्गेटमा काम गर्नु उनको मुख्य जिम्मेवारी हुन्छ । २० वर्षको अवधिमा बिमा बुझ्ने र बुझाउनेमा धेरै परिवर्तन भइसकेको उनी बताउँछिन् । उनी भन्छिन्, ‘अहिले मानिसहरूले बिमा अत्यावश्यक भएको महसुस गरेका छन् ।’

सूर्यज्योति लाइफ इन्स्योरेन्स काठमाडौैंलाई तीन भागमा वर्गीकरण गरिएको छ । धनलाभ जीवन सजिलो भुक्तानी, धन वृद्धि जीवन, सजिलो भुक्तानी जीवन बिमा पोलिसी रहेका छन् । तीन वटामै महिलाले आरएमको जिम्मेवारी निभाएका छन् । ब्रान्चहरू सम्हाल्दै अफिसको जिम्मेवारी सँगसँगै फिल्डमा गएर काम गर्नु आरएमहरूको मुख्य जिम्मेवारी हुन्छ । ‘काठमाडौं ए’ को जिम्मेवारी लिएकी छन्,ममिता पौडेलले । ठिमी, पेप्सीकोला, चाबहिल, तीनकुने, जोरपाटी आदि छ वटा ब्रान्च उनको जिम्मामा छन् । धरानबाट बिमा बुझ्दै र बुझाउँदै अगाडि बढिरहेकी उनले बिमाले आफूलाई पुण्य कमाउने अवसर दिएको बताउँछिन् । उनी भन्छिन्, ‘बिमा यस्तो क्षेत्र हो जसले व्यक्ति स्वयंलाई र समाजलाई पनि फाइदा पु¥याउँछ ।’ महिला अभिकर्तादेखि कर्मचारीहरूलाई सामाजिक हुन र आर्थिक रूपमा सबल हुनका लागि बिमाले सहयोग गर्ने उनको अनुभव छ । बिमाले उनलाई आर्थिक रूपमा सबल र आत्मविश्वास बढाउँदै लगेको छ । धरानबाट काठमाडौं आएर घरजग्गा जोड्नुका साथै दैनिक जीवनमा पनि परिवर्तन आएको छ । उनले भनिन्, ‘बिमाले नै मैले काठमाडौंमा घरजग्गा जोड्नुका साथै आफै कारमा हिँड्न सक्ने भएकी छु ।’

‘काठमाडौं सी’ को जिम्मेवारी अम्बिका तिमल्सिनाले लिएकी छन् । उनको जिम्मेवारीमा महाराजगञ्ज, बूढानीलकण्ठ, टोखालगायत सात वटा ब्रान्च छन् । सिन्धुपाल्चोकबाट सहकारीमा काम गर्दै उनले बिमाको यात्रा तय गरेकी हुन् । एसियन लाइफ इन्स्योरेन्सबाट अभिकर्ताको काम गर्न थाल्दा उनी १९ वर्षकी मात्र थिइन् । सानै उमेरमा उनलाई पोलिसी बेच्न सहज त थिएन तर पनि उनी बिमाको आम्दानीले यही क्षेत्रमा अघि बढिन् । उनले भनिन्, ‘सबैले सानो मान्छे भनेर पत्याउँदैनथे तर मैले धेरै प्रयास गरेर मानिसहरूलाई बिमा गराउन सफल भएकी हुँ ।’ सुरुमा राम्रो आम्दानी भएकाले उनलाई हौसला मिलेको हो । सिन्धुपाल्चोकबाट काठमाडौं आएर ब्रान्च म्यानेजर हुँदै उनले भक्तपुरमा आरएमको जिम्मेवारी सम्हाल्न पुगेकी हुन् । भक्तपुरमा बिमा गराउनु भाषाको समस्या थियो । नेवारी बस्तीमा पनि उनी लाागिरहिन् । ब्रान्चहरूबीच प्रतिस्पर्धामा उनी सधै अगाडि नै थिइन् । बिमाले उनलाई नाम र दाम दुवै दिलाएको छ । अवसरहरू पनि थुप्रै पाएकी छन् । देश–विदेश घुम्न पाउने अवसर र सिक्न पाउने अवसरले उनलाई अगाडि बढाइरहेको छ । उनले भनिन्, ‘महिलाहरूलाई परिवारको सहयोग भएमा जुनसुकै अवस्थामा पनि आफूलाई स्थापित गर्न सक्छन् ।’

थप लेखहरू

धनशोभाको आँखामा गोर्खा इतिहास

विद्या राई

राधिकाको लसुन पेस्टको उद्यम

 प्रकृति दाहाल 

उज्यालो छरिरहेका चेपाङ युवती

विमल खतिवडा

काठमाडौं बाहिर बनेपाको जिम्मेवारी प्रमिला पराजुलीले लिएकी छन् । २० वर्षको उमेरदेखि बिमा अभिकर्ताका रूपमा उनी प्रवेश गरिन् । साढे १४ वर्षको अनुभवले उनलाई बिमामा पोख्त बनाएको छ । भविष्यमा आइपर्ने जोखिमलाई बहन गर्नका लागि बिमा गर्न आवश्यक रहेको उनको भनाइ छ । उनले भनिन्, ‘सानो लगानीले जोखिम बहन गर्न सके भविष्यमा धेरै राहत महसुस हुन्छ । बस्तीअनुसार आफूलाई ढाल्न सके व्यवसायमा सहयोग पुग्ने उनको भनाइ छ । उनले भनिन्, ‘बिमा गराँउदा त्यहाँ को बस्तीलाई विशेष ख्यालगर्नुपर्छ, बिमा कम्पनी हेरेर होइनव्यक्तिहरूको आर्थिक अवस्था हेरेर गराउनुपर्छ ।’अरु क्षेत्रभन्दा बिमाको क्षेत्रमा महिलाहरूले आफूलाई स्थापित गराउन सहज भएको उनको अनुभव छ । अभिकर्ताका रूपमा फ्रि भएर काम गर्न पाउँदा घरपरिवारको जिम्मेवारी सम्हाल्दै आफूलाई पनि आर्थिक रूपमा सबल बनाउन सकिने उनको अनुभव छ ।बिमामा अफिसमा भन्दा पनि फिल्डमा बढी खटिनुपर्छ । यसले गर्दा चुनौतीहरू पनि थुप्रै हुन्छन् ।

लक्ष्मी शाक्यले पनि घरपरिवार र बच्चाको जिम्मेवारी सम्हाल्दै अभिकर्ताको जिम्मेवारी सम्हालिन् । हाल उनले ललितपुर एरिया हेरेकी छन् । सामाजिक काममा पनि सक्रिय भएकाले बिमामा सम्बन्धको पनि आवश्यक रहेको उनी बताउँछिन् । अभिकर्ताका रूपमा अगाडि बढाउँदै बिमाको कमाइले पनिअगाडि बढाउन अग्रसर रहेको उनको भनाइ छ । आर्थिक नेतृत्व र निर्णय पुरुषमा निर्भर हुने भएकाले बिमा गराउन अझै पनि पुरुषहरूको निर्णय कुर्नुपर्ने उनी बताउँछिन् । उनले भनिन्, ‘वर्तमान समयमा बीमा आवश्यक भएको कुरा धेरैलाई महसुस भइसकेको छ तर पनि बिमा गराउन पुरुषको निर्णय कुर्नुपर्ने बाध्यता छ ।’ महिलाहरूलाई आर्थिक निर्णय क्षमता नहुने भएकाले पुरुषहरूसँग ठोक्किनुपर्ने हुन्छ । यसले गर्दा पुरुषहरूले महिला अभिकर्तालाई सहज रूपमा नपत्याउने अवस्था हुन्छ । महिलाहरूको अभिकर्ताका रूपमा विशेष सहभागिता भए पनि नेतृत्व रूपमा कम मात्रामा छ । बैंकिङ क्षेत्रमा महिलाहरूको टप लेभलमा उपस्थिति भए पनि बिमाको क्षेत्रमा कम रहेको उनको भनाइ छ । उनले भनिन्, ‘महिलाहरू अभिकर्ता ब्रान्च म्यानेजर हुँदै आरएमसम्म आइपुगेको अवस्था छ तर नेतृत्व तहमा महिलाहरू कम छन्, यसका लागि महिलाहरूले हस्तक्षेप गर्न आवश्यक भइसकेको छ ।’