Successfully Copied

न्यूरोलोजिकल डिसअर्डर बढ्दो

यसभित्र अटिज्म, स्ट्रोक, सेरेब्रल पल्सी, इन्टेलेक्च्युअल डिसएबिलिटी, स्पाइनल कर्ड इन्ज्युरी, मस्कुलर डिस्ट्रफी, डाउन सिन्ड्रम, हेड इन्ज्युरी, मोटर न्युरोन डिजिज, एडी एचडी (अटेन्सन डिफिक्ट हायपर एक्टिभिटी डिसअर्डर) आदि पर्छन् ।

विश्वभर बढ्दै गएको मस्तिष्कसम्बन्धी समस्याले अहिले धेरैलाई गाँजेको छ । अटिज्म, सेलेब्रल पल्सी, इन्टेलेक्च्युअल डिसएबिलिटी, स्पाइनल कर्ड इन्ज्युरी, मस्कुलर डिस्ट्रफी, स्ट्रोक आदि ब्रेनसँग सम्बन्धित रोग तथा समस्याले बालबालिकादेखि वृद्धवृद्धासम्मलाई आक्रमण गरेको पाइन्छ । १० वर्षअघि विश्वमै पहिलो पटक भारतको मुम्बईस्थित न्यूरोजेन ब्रेन एन्ड स्पाइन इन्स्टिच्युटले न्यूरोलोजिकल डिसअर्डरसम्बन्धी रोगको उपचार सुरु गरेको थियो । यो इन्स्टिच्युटको एक टोलीले हालै नेपाल आई न्यूरोलोजिकल डिसअर्डरसम्बन्धी समस्यामाथि छलफल गर्नुका साथै विभिन्न अस्पताल तथा अटिज्म केयर होम आदि स्वास्थ्य संस्थाको भ्रमण गरेको थियो । भारतीय चिकित्सक टिमकी नेतृ डाक्टर नन्दिनी गोकुलचन्द्रनसँग न्यूरोलोजिकल डिसअर्डरसम्बन्धी नारीको कुराकानी : 

न्यूरोलोजिकल डिसअर्डर के हो ?

न्यूरोलोजिकल डिसअर्डर सामान्य रूपमा बुझ्दा दिमागी विकास रोकिनु वा सुस्त (ब्रेन डेभलपमेन्ट डिस्कन्टिन्यु) हुनु हो । जसका कारण एउटा मात्र नभएर चौतर्फी समस्या सिर्जना हुन्छ । 

यस डिसअर्डरभित्र के–कस्ता समस्या पर्छन् ?

यसभित्र अटिज्म, स्ट्रोक, सेरेब्रल पल्सी, इन्टेलेक्च्युअल डिसएबिलिटी, स्पाइनल कर्ड इन्ज्युरी, मस्कुलर डिस्ट्रफी, डाउन सिन्ड्रम, हेड इन्ज्युरी, मोटर न्युरोन डिजिज, एडी एचडी (अटेन्सन डिफिक्ट हायपर एक्टिभिटी डिसअर्डर) आदि पर्छन् ।

यस्ता समस्या देखापर्नुको मूल कारण के हो ?

यस्ता समस्या देखापर्नुका पछाडि एउटै मात्र कारण हुँदैन । आमाको कोखमा हुँदा पर्याप्त पोषण उपलब्ध नहुनु, आमा डिप्रेसनमा रहनु, आमालाई चरम ज्वरो आदि विविध रोगले च्याप्नु, आमाको श्वासप्रश्वासमा समस्या आउनु, आमा निरन्तर बढी स्ट्रेसमा रहनु आदि कारण त छँदैछन् त्यसका अतिरिक्त बढ्दो सहरीकरण, विषादीयुक्त खानपान, पारिवारिक मिसबिहेभ, गलत साथी–संगत आदि पनि यसका कारण हुनसक्छन् । 

न्यूरोलोजिकल डिसअर्डरका लक्षण के हुन् ?

फरक समस्याका फरक लक्षण हुन्छन् । जस्तो कि सेरेब्रल पल्सीमा दिमागसँग जोडिएका शरीरका हरेक अंगले काम गर्न छोड्छन् जसका कारणले स्टेफिन हकिङको मृत्यु भयो । मेन्टल रिटायरडेसनले बौद्धिकतामा कमी ल्याउँछ । न्यूरोलोजिकल डिसअर्डरमा अन्य समस्या सिर्जना भै आत्मविश्वास नहुने, एक्लै बस्न रुचाउने, रिसाहा हुने, अरूसँग घुलमिलमा अरुचि, बढी बोल्ने वा बोल्दै नबोल्ने जस्ता लक्षण देखा पर्छन् । 

समाधानको उपाय के हुनसक्ला ?

सबैभन्दा प्रमुख कुरा त हरेक आमा स्वस्थ हुनु जरुरी छ । प्रेग्नेन्सीको पूर्वतयारी सही र स्वस्थ ढंगले गर्नु आवश्यक हुन्छ । एउटी महिला आमा बन्न मानसिक एवं शारीरिक रूपमा शतप्रतिशत स्वस्थ र खुसी हुन जरुरी छ । यस्ता समस्या रोकथामको पहिलो उपाय प्रिभेन्सन हो । अर्को कुरा सन्तान जन्माउने नारीले समय–समयमा आफ्नो स्वास्थ्य जाँच गराइरहनुपर्छ । शिशु उपयुक्त हेरचाहमा अस्पतालमै जन्मनु जरुरी हुन्छ । त्यसबाहेक स्वस्थ खानपान, व्यायाम तथा मायालु पारिवारिक वातावरण आवश्यक हुन्छ ।

समस्या सिर्जना भैसकेपछि के गर्ने ?

सर्वप्रथम त न्यूरोलोजिकल डिसअर्डरसम्बन्धी कुन रोग लागेको हो पत्ता लगाउने काम गर्नुपर्छ जसलाई डाइग्नोसिस भनिन्छ । त्यसपछि तत्काल सम्बन्धित विशेषज्ञकहाँ पुर्‍याई थेरापी गराइहाल्नुपर्छ । 

यस्तो अवस्थामा प्रभावितसँगको पारिवारिक व्यवहार कस्तो हुनुपर्छ ?

यस्ता समस्याबाट प्रभावितहरूको हेरविचारमा आमाहरू नै बढी सक्रिय देखिएका छन् । आमाको मायालु व्यवहारले धेरै शिशुको स्वास्थ्यमा सुधार आएको अनुभव छ मसँग । उनीहरूलाई आमबालबालिका सरहकै व्यवहारको खाँचो हुन्छ जुन हेरविचार गर्नेले होसियारीपूर्वक पूरा गर्नुपर्छ । उनीहरूसँग बढी अन्तर्क्रियात्मक व्यवहार गर्नुपर्छ । प्रेम एवं मायालु व्यवहारले यस्ता समस्यामा परेकाहरूको उपचार छिटो भएका उदाहरण छन् । प्रभावकारी उपचारका लागि औषधि, थेरापी अनि परामर्श मात्र नभएर होलिस्टिक ट्रिटमेन्ट (चौतर्फी उपचार) जरुरी हुन्छ । 

 Image