नारी अनि आमा एकअर्काको परिपुरक हो । भनिन्छ आमा बने पछि मात्र नारीको नारित्व पुरा हुन्छन् । आमा बन्नको लागि महिलाहरुले धेरै पिडा, चुनौती र जोखिमहरु आत्मसाथ गर्ने गरेको हामीले देख्ने गरेका छौ । आमा बन्नका लागि मन्दिर धाउने, ब्रत बस्ने, भाकल गर्ने मात्र होईन लाखौ खर्च गरेर उपचार गर्ने तथा टेष्टट्युव वेवी समेत राख्ने गरेका प्रसस्त उदाहरणहरु हाम्रो समाजमा छ । तर आमा बन्नका लागि ३–३ महिनासम्म जुम्लिहा गर्भको एउटा बच्चा सकुशल जन्माउने आशामा अर्को मृत बच्चा गर्भमा राखिरहने सहाष (हिम्मत) कमै महिलाले गर्न सक्छन् । गर्भमा नै मृत्यु भईसकेको भ्रुणले गर्भ खेर जाने सम्भावना त रहन्छ नै तर त्यो भन्दा पनि संक्रमण हुने, अत्याधिक रक्तश्राव हुने र गर्भवती महिलाको ज्यानै जान सक्ने खतरा पनि रहन्छ । यो जान्दाजान्दै पनि नियमित मेरो परिक्षण र निगरानीमा बसेर कुसल छोरी जन्माएर आमा बनेकी छिन् बिराटनगरकि प्रिती सिंह ।

भारतमा विवाह भएकी प्रितीलाई मोटी भएकै कारण सन्तान हुदैन भन्दै सासुले निक्कै बचन लगाइन् । एक त मोटो शरिर त्यसमा पनि एक पटक गर्भ खेर गए पछि यो आरोप सुन्नु उनको दैनिकी बनेको थियो । यसै क्रममा प्रिती पुन: गर्भवति भइन् । गर्भको परिक्षण  गराउँदा थाहा भयो गर्भमा जुम्लिहिया बच्चा छन् । यो खबर थाहा पाउना साथ उनको खुशीले आकाश चुमेको थियो । घर अनि माईत सबैतिर खुशीयाली छायो तर यो खुशी धेरै दिन रहेनन् । उनको अल्ट्रासाउण्ड (भिडियो एक्स रे) गर्दा एउटा बच्चामा ‘सिष्टिक हग्रोमा’ भन्ने समस्या देखियो । सिष्टिक ह्याग्रोमा भएमा भ्रुणको घाटिमा रहेको एक किसिमको धमनी चेपिएको हुन्छ जसका कारण लिम्फ (एक किसिमको सेतो रगत) राम्ररी सञ्चार हुन सक्दैनन् र घाटि सुन्निएको हुन्छ । यसका कारण बच्चाको बृद्धीमा असर पुग्ने तथा गर्भ खेर जाने सम्भावना रहन्छ ।

त्यसैले प्रितीको गर्भमा रहेको दुइ बच्चा मध्ये सिष्टिक ह्याग्रोमा भएको बच्चालाई बचाउन सक्ने कुनै सम्भावना नभएको उनको चिकित्सकले बताए । अपरेसन गर्दा एक बच्चालाई निकाल्ने र अर्काेलाई गर्भमै छाड्न नमिल्ने र महिना पुरा नभइ बच्चाको विकास नहुने हुदा दुबै बच्चालाई बचाउन नसकिने चिकित्सकले बताएका थिए । चिकित्सकका सुझावले प्रिती माथि बज्रपात गरायो । उनको जिवनमा दु:खका बादल छायो तर आमा बन्ने चाहना र रहर छोड्न सकिनन् । अर्को चिकित्सकले केहि गर्न सक्छ कि भन्ने आशा र विश्वासले आफन्त र छिमेकीको सल्लाहामा उनी आफ्नो आमासंग मलाई भेट्न मोरङ्ग सहकारी अस्पताल आईन् । 

२०७६ अषाढ १७ गते प्रथम पटक उनलाई परिक्षण गरेको मैले बिर्सेको छैन । आमा बन्ने असिम चाहना लिएर मलाई भेटेको त्यो पल, मैले उनको सबै रिपोर्ट हेरे । गर्भमा २ बच्चा तर एउटा बच्चामा सिष्टिक हग्रोमा देखिएको अल्ट्रासाउण्ड, अन्य रिपोर्टहरु सामान्य थियो । उनले देखाएका प्रसुति तथा स्त्रीरोग बिशेषज्ञ चिकित्सकले गर्भ निरन्तर गर्न नसकिने सल्लाह दिएको थियो जुन स्वाभाविक हो । सिष्टिक हग्रोमा भएको बच्चालाई मैले बचाउन सक्ने पनि होईन । एकातिर आमा बन्ने रहर अर्का्तिर स्वास्थ्यको जटिलता । निर्णय गर्न सजिलो थिएन । तर अर्को बच्चाको अवस्था सामान्य रहेकाले जोखिम लिने निर्णय गरे ।

अनि उनका अभिभावकहरुलाई राखेर यर्थात र जटिलताकाबारे सल्लाह गरे । मैले अर्को बच्चालाई जिवित राख्ने कोसिस गर्छु भने । मैले उनको नियमित परिक्षणहरु शुरु गरे । श्रावणमा नै उनको त्यो सिष्टिक हग्रोमा भएको बच्चा गर्भमा मृत्यु भयो तर गर्भमा नै बसिरह्यो । मृत भ्रुणले रक्तश्राव गराउने हो कि वा संक्रमण पो गर्ने हो कि डर मलाई पनि थियो । त्यसैले धेरै पटक रगतको परिक्षण र अल्ट्रासाउण्ड गर्नु परेको थियो । गर्भको अवधि ३१ पुग्नु अगाडि बच्चा निकाल्दा बचाउन सक्ने अवस्था कम थियो । मलाई नि यो सम्भव हुनेमा द्वबिधा थियो भने आमाको मनमा डर हुनु स्वाभाविक थियो ।

मैले मेरा अन्य चिकित्सक साथिहरुसंग पनि सल्लाह गरे । प्रितिले आफ्नो स्वास्थ्यको भन्दा अर्काे बच्चा बचाउन अनि चाडै बच्चा ठुलो बनाउन आग्रह गर्दा कहिले आमाको मन अनि कहिले कस्तो अपरिपक्क प्रश्न लाग्थ्यो । अनि हरेक पटक आउदा हप्ता बढि पुगोस् र चाडै ३१ हप्ता पुगोस् जस्तै गर्दा हाम्रो चिकित्सकिय बाध्यता सम्झन्थिए । प्रितिकी आमा जयश्री सिंहले भनीन्, ‘उनलाई त आफ्नो भन्दापनि आफ्नो बच्चाको मात्रै चिन्ता थियो ।’

डराउदै अनि शाहासहरु बटुल्दै बिचमा विभिन्न समस्याका कारण अस्पताल भर्ना पनि गर्दै अन्तत:  ३१ हप्तामा गर्भमा १८ हप्तामा खेर गएको गर्भ र अर्को सकुशल रहेको गर्भ शल्यक्रिया गरेर असोज १ गते जन्माउन सफल भयौ । उनी १ केजी ४०० ग्रामकी संघ्रशिल छोरी, गर्भदेखि नै संघर्ष गर्दै आएकी छोरीको आमा बनेकी छिन । १ केजी ४ सय ग्रामकी छोरी हातमा पाउदा उनले अगाडिका सबै पिडा र मानसिक तनाव भुलेकी छिन् । संसारलाई जितेको महशुष गरेकी छिन् ।