इच्छामा लगाम

जीवनको सबैभन्दा ठूलो विजय भनेको आफैलाई खुसी राख्न सक्नु हो । आत्मनियन्त्रणको पहिलो मन्त्र आफ्ना इच्छालाई सीमित गर्नु हो र आफूमा भएको लोभ घटाउनु हो । कुनै वस्तु पाउने इच्छा छ भने र मनमा द्विविधा छ भने त्यस किसिमको प्रलोभन हटाउनु नै उत्तम हुन्छ । जंकफुड हेर्दा मन रोक्न सकिँदैन भने यस्ता कुरा घरमै नल्याउनु उपयुक्त हुन्छ । लोभ उत्पन्न हुने विशेष चीज आफ्नो वरिपरि नै नराखे मनलाई नियन्त्रणमा राख्न सहज हुन्छ ।

योजनाबद्ध जीवनशैली

योजनाबद्ध ढंगले काम गर्दा, आफ्ना लागि लक्ष्य निर्धारित गर्दा तथा काम सुरु गर्नुअघि यसलाई कसरी पूरा गर्न सकिन्छ भन्ने विषयमा गम्भीर रूपमा सोच्दा अनुशासित हुन सहयोग मिल्छ । हरेक बिहान दिनभरिको समयतालिका तथा कुनै न कुनै लक्ष्य बनाई त्यसलाई पूरा गर्ने प्रयास गर्नुपर्छ । यसले खुसी तुल्याउनुका साथै आफूप्रति सकारात्मक सोच उत्पन्न हुन्छ ।

समय व्यवस्थापन

लक्ष्य बनाउनु मात्र महान् कार्य होइन कार्यान्वयनका लागि समय व्यवस्थापन गर्नु पनि सर्वोत्तम कला हो । समय व्यवस्थापनले सारा समस्या हल गर्न सघाउँछ । कतिपय अवस्थामा दुई–तीन लक्ष्य एकसाथ आइलाग्छन् । त्यतिबेला समय व्यवस्थापनको जादु उपयोगी हुनसक्छ । विद्यार्थीहरू वर्षभरि पढ्छन् तर परीक्षाको समयमा बढी घोटिन्छन् । उनीहरूको यतिबेलाको एकाग्रता अन्य समयमा देखिँदैन अर्थात् हामिसँग जति कम समय हुन्छ त्यति नै हामी त्यसको सदुपयोग गर्छौं ।

चिन्ता–तनावबाट टाढा

दबाब वा तनावले आत्मअनुशानलाई गिराउँछ । लक्ष्य बनाएर काम गर्दा जीवनमा आइपर्ने तनाव कम हुन्छ । दबाबबाट जोगिन योग, ध्यान एवं शारीरिक व्यायाम उपयोगी हुनसक्छन् । यसले तनावबाट टाढा राख्ने मात्र नभएर शारीरिक स्वास्थ्यमा समेत सकारात्मक प्रभाव पार्छ । मन र शरीर दुवै स्वस्थ रहे मात्र आत्मअनुशासन सहज हुन्छ ।

खुसी हुने बहाना

खुसी भन्ने कुरा मनभित्र गढेर रहेको त्यस्तो खजाना हो जसलाई हामी बाहिर खोज्दै भौंतारिन्छौं । ठूलो खुसीका लागि स–साना खुसीलाई बेवास्ता गर्दा जीवनमा उदासीनता मात्र छाउँछ । दिनभरमा कुनै न कुनै समय यस्तो आउँछ जुन उल्लासमय हुन्छ । बालबालिकाहरूसँग खेल्दा, मान्यजनबाट आशीर्वाद लिँदा, असहायहरूको सेवा गर्दा, संगीत सुन्दा, नाच्दा, नयाँ रेसिपी प्रयोग गर्दा वा जोक्स सुन्दा हामीलाई आत्मैदेखि आनन्द आउँछ । तसर्थ यस्ता काममा सकेसम्म सहभागी हुनुपर्छ । स–साना कुरामा पनि रमाउन सिक्नु भनेको जीवन सन्तुलित बनाउनु र अभिप्रेरित हुनु हो ।

सही आहार

स्वस्थ शरीरमै स्वस्थ मस्तिष्कको बास हुन्छ । एक शोधअनुसार व्यक्ति भोको छ भने एकाग्रतामा ह्रास आउँछ किनभने मस्तिष्कलाई काम गर्न पर्याप्त ऊर्जा आवश्यक हुन्छ । मान्यजनहरू भन्छन् घरबाट निस्कनुअघि शरीरलाई पर्याप्त इन्धन दिनुपर्छ ताकि त्यसले दिनभरि काम गर्न सकोस् ।

गल्ती माफ

जीवन गल्ती, असफलता, कमी र उतारचढावको संगम हो । गल्तीबाटै धेरै कुरा सिकिन्छ । गल्तीलाई माफ गर्नु जीवनको नयाँ सुरुवात हो । अपराधबोध, रिस, कुण्ठाजस्ता नकारात्मक भावनामै डुबिरहने हो भने कसरी माथि उठ्न सकिन्छ ? दु:खको नदी तैरिँदै पार गर्नु नै भविष्यको सुखद् किनारमा पुग्नु हो ।