विशेषत: आफ्नो विवाहलाई पूर्ण बनाउने कुरामा युवतीहरू बढी सजग हुन्छन् तर विवाहपछि यसलाई कानुनी मान्यता दिने कुरामा उनीहरू उति चासो राख्दैनन् । यो विषय कानुनी मान्यतासँग मात्र जोडिएको नभएर भविष्यमा आइपर्ने भवितव्य तथा जटिल परिस्थितिमा कवचसरह काम गर्न समेत सहायक हुन्छ । 

विवाह रजिस्ट्ेरसन तथा विवाह दर्ता प्रमाणपत्र

हाम्रो मुलुकमा विवाहलाई कानुनी मान्यता प्रदान गर्न विवाह दर्ता प्रमाणपत्र लिइन्छ । विवाह दर्ता  प्रमाणपत्र गाविस, जिविस वा नगरपालिकामा गएर आवश्यक कागजपत्र, फोटो र अन्य प्रमाणसहितको निवेदनका आधारमा हप्ता दिनभित्र प्राप्त गर्न सकिन्छ ।

विवाह दर्ताका लागि कागजपत्र

कोर्ट म्यारिज गरेको अवस्थामा आफ्नो क्षेत्रको गाविस, नगरपालिका कार्यालयमा गएर निवेदन दिनुपर्छ । कागजपत्र परीक्षणको एक महिनापछि सम्पूर्ण प्रक्रिया अन्त्य भएको खण्डमा विवाह दर्ता प्रमाणपत्र प्राप्त गर्न सकिन्छ ।

•  विवाहको एक महिनाभित्र निवेदन दिइसक्नुपर्ने हुन्छ ।
•  निवेदन दिँदाका बखत जोडीका अभिभावक तथा साक्षी आवश्यक हुन्छन् ।
•  विवाहपछिको व्यस्तताका कारण रजिस्ट्ेरसन गर्न नपाएको खण्डमा ५ वर्षभित्र क्षमादानका साथ निवेदन दिन पाइन्छ जसका लागि प्रक्रिया भने पूरा गर्नैपर्छ ।
•  यसका लागि श्रीमान्–श्रीमती दुवैको जन्म प्रमाण, स्थायी ठेगानाको प्रमाण, विवाहको सम्पूर्ण जानकारी, दुवैको पासपोर्ट साइजको फोटो, विवाहको निमन्त्रणा कार्ड आदि कागजपत्र पेस गर्नुपर्छ ।
• निवेदन दिएको एक हप्तादेखि तीन महिनाभित्र विवाह दर्ता प्रमाणपत्र प्राप्त गर्न सकिन्छ । 

थर परिवर्तनका लागि

हरेक महिलालाई आफ्नो जन्मसिद्ध थर सदा राखिरहने अधिकार छ यद्यपि विवाहपछि कतिपय महिलाले श्रीमान्को थर राख्छन् जसको कारण भविष्यमा कुनै विषयमा कानुनी झन्झट आइनपरोस् भन्ने पनि हो ।

•  विवाह दर्ता प्रमाणपत्र प्राप्त गरिसकेपछि पायक पर्ने सम्बन्धित सरकारी कार्यालयमा गएर थर परिवर्तन गराउनुपर्छ ।

बैंक अकाउन्ट

विवाहपछि गर्नुपर्ने अर्को महत्वपूर्ण काम भनेको बैंक अकाउन्ट अपडेट गराउनु हो । यसमा आफ्नो थपिएको नाम–थरका साथै नयाँ ठेगानासमेत समेट्न सकिन्छ । बैंकमा नाम–थर परिवर्तन गराइपाऊँ भन्ने फर्म उपलब्ध हुन्छ । उक्त फर्म भरी विवाह दर्ता प्रमाणपत्रको फोटोकपीसहित बैंकमा बुझाउनुपर्छ । ठेगाना परिवर्तन गर्न आफ्ना श्रीमान्को राहदानीको फोटोकपी र ठेगाना उपलब्ध गराउनुपर्छ ।

राहदानी 

यो सबैभन्दा बलियो कानुनी प्रमाण हो तसर्थ पुरानो राहदानी अपडेट गर्न राहदानी रि–इस्युका लागि निवेदन दिनुपर्छ ।

• यसका साथ विवाह दर्ता प्रमाणपत्र, सक्कली राहदानी, राहदानीको फोटोकपी तथा श्रीमान्को राहदानीको फोटोकपी पेस गर्नुपर्छ ।

आर्थिक कागजपत्र

विवाहपछि आफ्नो फाइनेन्सियल डकुमेन्ट्स अर्थात् इन्भेस्टमेन्ट्स, इन्स्योरेन्स, ऋण आदि डकुमेन्ट्स पनि अपडेट गर्नुपर्छ । 

• इन्भेन्टमेन्ट्समा म्युचल फन्ड, पोस्ट अफिस, डेबिड वा क्रेडिट कार्ड, शेयर आदिका प्रमाणपत्र पनि अपडेट गर्नुपर्छ ।
• व्यक्तिगत वा घरकर्जामा थर परिवर्तन गर्नुपर्छ ।
• लाइफ इन्स्योरेन्स, मेडिक्लेम आदि पनि अपडेट गर्नुपर्छ । 
• अरु कसैको इन्स्योरेन्स पोलिसीमा साक्षी भए त्यसलाई पनि अपडेट गर्नुपर्छ र आफ्नो परिवर्तित थर राख्नुपर्छ । यसका लागि विवाह दर्ता प्रमाणपत्र तथा श्रीमान्को रेसिडेन्सियल प्रुफको आवश्यकता पर्छ ।

मतदाता प्रमाणपत्र

यो एउटा महत्वपूर्ण परिचयपत्र हो । विवाहपछि नेम करेक्सनको फर्म भरेर आफ्नो थर परिवर्तन गर्न सकिन्छ भने आफ्ना श्रीमान्को परिवारतर्फको इलेक्टोरल रोलमा आफ्नो नाम सिफारिस गरी मतदाता परिचयपत्र सुनिश्चित गर्नुपर्छ ।