चीनबाट सुरु भएको कोरोना भाइरसले विश्वव्यापी महामारीको रुप लिइरहेको छ । भाइरस संक्रमणबाट बँच्न नेपाल सरकारले लकडाउन गरेसँगै शैक्षिक क्षेत्र पनि प्रभावित भएको छ । विद्यालय, कलेज बन्द छन् । एसईईदेखि विश्वविद्यालयस्तरका सबै परीक्षा स्थगित भएका छन् । विद्यार्थी घरभित्रै बस्न बाध्य छन् । यो स्थितिमा विद्यार्थीलाई कसरी सिर्जनशील बनाउन बनाउन सकिन्छ ? भन्नेबारे शिक्षाविद् डा. विद्यानाथ कोइरालासँग प्रकृति दाहालले गरेको संक्षिप्त कुराकानीः

कोराना भाइरसका कारण शैक्षिक क्षेत्र अस्तव्यस्त भएको छ । यसलाई कसरी हेर्नु भएको छ ? 

अहिले शैक्षिक क्षेत्रसँगै विश्व नै अस्तव्यस्त जस्तो देखिन्छ । तर नेपालमा शैक्षिक सत्र परिवर्तनको बेला भएकाले तुलनात्मक रुपमा कम असर परेको भन्न सकिन्छ । तै पनि विद्यार्थी एवम् अभिभावकमा स्वभाविक मनोवैज्ञानिक त्रास बढेको छ । कतिपय परीक्षा स्थगित भएका छन् । परीक्षा स्थगित भएका विद्यार्थीका लागि यो पढ्ने र तयारी गर्ने समय हो । तर उनीहरुले राम्रोसित पढ्न सकिरहेका छैनन् । यसप्रति सरकार र अभिभावक पनि जिम्मेवार देखिदैनन् । घरमै पढ्ने, सिक्ने र परीक्षाको तयारी गर्ने वातावरण बनाउने मामलामा सरकार चुकेको छ ।

यो स्थितिमा विद्यार्थीका लागि सरकार र अभिभावकले के गर्नु पथ्र्यो त ?

अहिले विद्यार्थीलाई चार समूह बनाएर घरमै पढाउन सकिन्थ्यो । पढाउनका लागि शिक्षक अगाडि नै उभिनु पर्छ भन्ने होइन । अहिले प्रविधिको युग हो । प्रविधिको माध्यमबाट विद्यार्थीलाई नियमित पढाउन वा सिकाउन सकिन्थ्यो । रेडियो, टेलिभिजनसँगै ईन्टरनेटको माध्यमबाट पढाईलाई निरन्तरता दिन सकिन्थ्यो । तर त्यो हुन सकेन । त्यस्तै, घरसँग सम्बन्धित व्यवहारिक ज्ञान सिकाउनका लागि पनि यो उपयुक्त समय हो । यसप्रति अभिभावकहरु जिम्मेवार देखिएनन् । 

पढाउन त अफ्ठेरो भयो होला । घरमै सिर्जनशील बनाउने उपाय चाहिँ के हुन सक्छ ?

हो, सिर्जनशील बनाउनका लागि पढाईका विकल्प पनि छन् । उनीहरुलाई भान्छाको काम सिकाउन सकिन्छ । जस्तै, खाना पकाउन, मःम, अचार जस्ता परिकार बनाउन र खानपान कस्तो हुनुपर्छ ? भनेर सिकाउन सकिन्छ । त्यस्तै सरसफाई, गार्डनिङलगायत थुप्रै काम सिकाउन सकिन्छ । जसले विद्यार्थीलाई व्यवहारिक र सिर्जनशील बनाउन सहयोग पुग्दछ ।