हिमालको मनोरम दृश्य, न्यानो उपत्यकाका सांस्कृतिक स्थल र झरनाले भरिएका क्षेत्रले जाडोमा विशेष आकर्षण प्रदान गर्छन् । जाडो महिनामा नेपालका हिमाली, पहाडी र तराई क्षेत्रका विविध गन्तव्यले अद्वितीय अनुभव दिन्छन् । हिमालको सौन्दर्य, सांस्कृतिक सम्पदा र प्राकृतिक दृश्यको आनन्द लिन यी ठाउँ उत्कृष्ट विकल्प हुन सक्छन् । जाडोमा तराईका न्याना ठाउँ घुम्न विशेष उपयुक्त मानिन्छन् । यी ठाउँमा मध्यम चिसो तापक्रमले यात्रालाई सहज बनाउन सकिन्छ । यहाँ नेपालका जाडो महिनामा घुम्न योग्य प्रमुख ठाउँहरूको सूची प्रस्तुत गरिएको छ ।

प्रकृति–पर्यावरण बुझ्न चितवन राष्ट्रिय निकुञ्ज
चितवन राष्ट्रिय निकुञ्ज नेपालको पहिलो राष्ट्रिय निकुञ्ज हो । युनेस्कोको विश्व सम्पदा सूचीमा सूचीकृत यो निकुञ्ज नेपालको मध्यतराई क्षेत्रमा चितवन र केही भाग नवलपुर तथा मकवानपुर जिल्लामा फैलिएको छ । यसका चारैतिर बफर जोन क्षेत्र समेत जोडिएको छ । जसकारण त्यहाँका स्थानीयको जीवन र जैविक विविधताबीच सन्तुलन देखिन्छ ।
यो निकुञ्ज एकसिंगे गैंडा (ग्रेटर वन–हर्न्ड राइनो) को प्रमुख वासस्थानका रूपमा चिनिन्छ । त्यसैगरी चितवन निकुञ्ज बाघका लागि पनि प्रसिद्ध छ । यहाँको घना जंगल र विविध पर्यावरणले बाघलाई अनुकूल वासस्थान बनाएका छन् । निकुञ्जको नदी किनारामा गढियाल गोही र मगर गोही पाइन्छन् । चितवन थारू समुदायको संस्कृति र जीवनशैलीका लागि प्रसिद्ध छ । थारू समुदायका नाचगान, परम्परागत घर र खानपानले पर्यटकलाई सांस्कृतिक अनुभव प्रदान गर्छन् ।
आकर्षण
घना जंगलमा हात्ती चढेर जनावर हेरी सफारीको नयाँ अनुभव लिन सकिन्छ । त्यसैगरी जिप सफारीमा यात्रा गर्दै विभिन्न जनावर र वनस्पति नजिकबाट अवलोकन गर्न सकिन्छ । राप्ती नदीमा डुँगा चढेर गोही र पक्षी अवलोकन गर्न सकिन्छ । जाडोमा हल्का न्यानो मौसमले जंगल सफारीलाई रमाइलो बनाउँछ ।
कसरी पुग्ने ?
चितवन राष्ट्रिय निकुञ्ज काठमाडौंदेखि लगभग १६० किमि टाढा छ । यो ठाउँमा सहजै पुग्न सडक मार्ग र हवाई मार्ग उपलब्ध छ ।

शान्तिको प्रतीक लुम्बिनी
लुम्बिनी नेपाल मात्र नभई विश्वभरका मानिसका लागि शान्ति, धर्म र संस्कृतिको प्रतीक हो । गौतम बुद्धको जन्मस्थलका रूपमा प्रसिद्ध यो स्थानले ऐतिहासिक, धार्मिक र सांस्कृतिक महत्व बोकेको छ । मायादेवी मन्दिर लुम्बिनीको मुख्य आकर्षण हो । यहाँ गौतम बुद्धको जन्म भएको मानिन्छ । सम्राट अशोकले लुम्बिनी भ्रमण गरी यहाँ स्तम्भ निर्माण गराएका थिए । लुम्बिनी क्षेत्रभित्र विभिन्न देशले निर्माण गरेका गुम्बाहरूले धार्मिक सहिष्णुता र विविधता देखाउँछन् । यहाँ कोरियन, थाई, बर्मेली, जर्मन, चिनियाँ र भियतनामी शैलीका गुम्बा हेर्न सकिन्छ । शान्त र हरियालीले भरिएको लुम्बिनी ध्यान र योगका लागि उत्कृष्ट गन्तव्य बन्न सक्छ । यो ठाउँ शान्ति र अध्यात्मका खोजीमा रहेकाहरूका लागि अनिवार्य गन्तव्य हो । यहाँको सौन्दर्यले शान्तिको अनुभव गर्न सकिन्छ । लुम्बिनी घुम्नका लागि सबैभन्दा राम्रो समय अक्टोबरदेखि मार्चसम्म हो । यस समयमा मौसम न्यायो हुन्छ ।
आकर्षण
गौतम बुद्धको जन्मस्थलका रूपमा लुम्बिनीको महत्व बौद्ध धर्मावलम्बीका लागि अद्वितीय छ । सांस्कृतिक विविधता भएको लुम्बिनीमा विभिन्न देशका गुम्बा हेर्दै सांस्कृतिक अध्ययन गर्न सकिन्छ । ऐतिहासिक महत्व बोकेको लुम्बिनीमा पुरातात्विक स्थलहरूले इतिहास र सभ्यताबारे जानकारी लिन सकिन्छ । ध्यान, योग र आन्तरिक शान्ति अनुभव गर्न यो उपयुक्त ठाउँ हुनसक्छ ।
कसरी पुग्ने ?
काठमाडौंबाट लुम्बिनी पुग्नका लागि विभिन्न यातायातका साधन उपलब्ध छन् । सडक मार्गबाट लगभग ८–१० घण्टाको दूरी पार गरेपछि लुम्बिनी पुग्न सकिन्छ । त्यसैगरी हवाई मार्गबाट ३५ मिनेटको उडानमा भैरहवाको गौतम बुद्ध अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलसम्म पुग्न सकिन्छ । त्यहाँबाट लुम्बिनी पुग्न ३० मिनेट समय लाग्छ ।

थप लेखहरू

लैंगिक अध्ययनमा युवा

 प्रकृति दाहाल 

राष्ट्रसेवामा निरन्तर

 प्रकृति दाहाल 

सुरक्षाका सारथि

 प्रकृति दाहाल 

धार्मिक, सांस्कृतिक र ऐतिहासिक जनकपुरधाम
जनकपुरधाम नेपालको एक महत्वपूर्ण धार्मिक, ऐतिहासिक र सांस्कृतिक स्थल हो । यो ठाउँ विशेषतः हिन्दू धर्मावलम्बीका लागि पवित्र मानिन्छ । प्राचीन मिथिलाको राजधानी मानिने यही ठाउँमा सीताजीको जन्म भएको हो । दक्षिण एसियाका सबैभन्दा ठूला मन्दिरमध्ये जनकपुरधाम पनि एक हो । यो मन्दिरको वास्तुकला अद्वितीय छ । मिथिलाको नाचगान, परम्परागत खाना र चाडपर्व यहाँको अर्को विशेषता हो । राम र सीताको विवाहको सम्झनामा जनकपुरधाममा हरेक वर्ष लाखौं श्रद्धालु भेला हुन्छन् । यहाँ धेरै प्राचीन मठ, कुण्ड र मन्दिर छन् । यही क्षेत्रमा भगवान् रामले धनुष तोडेको मानिन्छ, जुन ठाउँमा धनुषको भग्नावशेष अझै सुरक्षित छ । जाडो मौसममा घुमघामका लागि उपयुक्त मानिने यहाँको तापक्रम मध्यम चिसो हुन्छ । अक्टोबरदेखि मार्चसम्म यात्रा गर्न सजिलो हुन्छ ।
आकर्षण
जनकपुरधाम घुम्नु केवल धार्मिक यात्रा होइन, सांस्कृतिक र ऐतिहासिक अनुभव लिनु पनि हो । यहाँको वातावरण शान्त र आध्यात्मिक छ । मिथिलाको परम्परागत खानाहरूको स्वाद लिन सकिन्छ ।
कसरी पुग्ने ?
काठमाडौंबाट जनकपुरधाम पुग्नका लागि यातायातका विभिन्न विकल्प उपलब्ध छन् । सडक मार्गबाट ८–१० घण्टामा पुग्न सकिन्छ । त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलबाट जनकपुर विमानस्थलसम्म २५ मिनेटको उडान समय लाग्छ । त्यहाँबाट धाम पुग्न ट्याक्सी वा रिक्सा प्रयोग गर्न सकिन्छ ।

जैविक विविधतायुक्त कोशीटप्पु वन्यजन्तु आरक्ष
कोशीटप्पु वन्यजन्तु आरक्ष नेपालको एक अद्वितीय संरक्षण क्षेत्र हो । घाँसे मैदान र जलमग्न क्षेत्रले यसको आकर्षण थप बढाएको छ । यो ठाउँ जैविक विविधता, पक्षी अवलोकन र प्रकृतिप्रेमीका लागि उपयुक्त गन्तव्य हुन सक्छ । संसारमै दुर्लभ मानिने जंगली भैंसी ९अर्ना० को संरक्षण क्षेत्र पनि हो । साथै यहाँ चित्तल, हिउँदे मुसा, सुन गोहोरो र सर्पहरू पाइन्छन् । यो ५ सयभन्दा बढी प्रजातिका प्रवासी र स्थानीय पक्षीहरूको वासस्थान पनि हो । विशेषगरी हिउँदमा यहाँ विभिन्न देशबाट पक्षीहरू आउँछन् । कोशी नदीले यहाँको सौन्दर्यलाई अझै निखारेको छ । यो डुँगा यात्रा र कोशी बाँध अवलोकनका लागि उत्कृष्ट ठाउँ हो । हिउँद नोभेम्बरदेखि फेब्रुअरीसम्म पक्षी अवलोकनका लागि उपयुक्त मानिन्छ । जाडो मौसममा घुम्दा न्यानो हुन्छ ।
आकर्षण
यहाँ दुर्लभ जलचर जनावर र चराचुरुङ्गीको अवलोकन गर्न उपयुक्त ठाउँ हो । कोशी नदी र वरपरका हरियाली यहाँका मुख्य आकर्षण हुन् । स्थानीय थारू समुदायको जीवनशैली र परम्परागत नाचगानलाई नजिकबाट नियाल्न सकिन्छ ।
कसरी पुग्ने ?
काठमाडौंबाट बर्दिवास हुँदै पूर्व–पश्चिम राजमार्गबाट ९–१० घण्टाको दूरी तय गरेपछि कोशीटप्पु पुग्न सकिन्छ । हवाई मार्गबाट जाँदा विराटनगर विमानस्थलसम्म जान सकिन्छ । त्यहाँबाट स्थानीय सवारी साधन प्रयोग गरी २–३ घण्टामा कोशीटप्पु पुग्न सकिन्छ ।

औद्योगिक पहिचानको संगम विराटनगर
विराटनगर आधुनिक विकास र परम्पराको मिश्रण हो । ऐतिहासिक, सांस्कृतिक र औद्योगिक महत्व बोकेको यो सहर जाडो मौसममा घुमघामका लागि उपयुक्त मानिन्छ । विराटनगर नेपालको दोस्रो ठूलो औद्योगिक सहर हो, जहाँ समकालीन जीवनशैलीको अनौठो संयोजन प्रदान गरेको छ । यहाँ हिन्दू धर्मावलम्बीहरूको प्रसिद्ध धार्मिकस्थल काली मन्दिर रहेको छ । त्यसैगरी धार्मिक र पर्यटकीय दुवै दृष्टिकोणले महत्वपूर्ण मानिने कोशी ब्यारेज घुम्न सकिन्छ । विराटनगर मैथिली, थारू र नेवारी संस्कृतिको मिश्रण रहेको ठाउँ हो । विराटनगरमा जुट मिल र अन्य उद्योगहरू छन् । विराटनगर वर्षभरि घुम्न सकिन्छ तर चिसो मौसम (नोभेम्बर–फेब्रुअरी) बढी आरामदायक हुन्छ ।
आकर्षण
यहाँको मुख्य आकर्षण भनेको कोशी ब्यारेज, विराटनगर जुट मिल र नजिकैका गाउँहरू हुन् । विराटनगर नजिकै रहेको बराह क्षेत्र र कंकालिनी मन्दिरको दर्शन गर्न जान सकिन्छ । सहरमा सस्तादेखि महँगा होटल भेट्न सकिन्छ ।
कसरी पुग्ने ?
काठमाडौंबाट बर्दिवास हुँदै पूर्व–पश्चिम राजमार्ग प्रयोग गरी विराटनगर सजिलै पुग्न सकिन्छ । विराटनगर पुग्न करिब ८–१० घण्टा समय लाग्छ । हवाई मार्गबाट काठमाडौंदेखि विराटनगरसम्मको उडान ३५ मिनेट लाग्छ ।

ऐतिहासिक महत्वको देउखुरी उपत्यका
देउखुरी उपत्यकालाई ‘नेपालको हरियो उपत्यका’ भनेर चिनिन्छ । प्रकृति, संस्कृति र इतिहासको विशेष संयोजन रहेको यो क्षेत्र शान्त वातावरण र विविध आकर्षणको खोजीमा रहेकाहरूका लागि उत्कृष्ट गन्तव्य हुनसक्छ । शान्त वातावरण, वनजंगल र चुरे पर्वतको रमणीय दृश्य अवलोकन गर्न सकिने यो ठाउँ धार्मिक, सांस्कृतिक र ऐतिहासिक रूपमा परिचित छ । महाभारतसँग सम्बन्धित विशेष महत्व बोकेको अर्जुन डाँडा यहीँ पर्छ । दशरथ बाबाको मन्दिर, चुरीया क्षेत्रका शिव मन्दिर यहाँका घुम्नैपर्ने ठाउँमा पर्छन् । थारू समुदायको परम्परा, नृत्य र खानपानलाई नजिकबाट बुझ्न यो ठाउँ उपयुक्त हुनसक्छ । यहाँ थारू संग्रहालय पनि छ । त्यसैगरी राप्ती नदी आसपास जलचर जीव र चराहरूको अवलोकन गर्न सकिन्छ । देउखुरी उपत्यका घुम्नका लागि अक्टोबरदेखि मार्चसम्मको चिसो मौसम उपयुक्त हुन्छ ।

आकर्षण

यहाँ परम्परागत घोंघी, ढिक्री र अन्य परम्परागत थारू परिकारको मीठो स्वाद लिन सकिन्छ । त्यहाँबाट बाँके राष्ट्रिय निकुञ्ज र वरपरका ग्रामीण क्षेत्रको भ्रमण गर्न सकिन्छ । घोराही र तुलसीपुर क्षेत्र वरिपरि थुप्रै सांस्कृतिक स्थलहरू छन् ।
कसरी पुग्ने ?
देउखुरी उपत्यका पुग्न सडक मार्ग र हवाई मार्ग दुवै प्रयोग गर्न सकिन्छ । काठमाडौंबाट नारायणघाट–बुटवल हुँदै पश्चिम राजमार्गबाट करिब ८–१० घण्टा दूरी पार गरेपछि यो उपत्यका पुग्न सकिन्छ । काठमाडौंदेखि ३५–४५ मिनेटको उडानपछि तुलसीपुर वा घोराहीसम्म पुग्न सकिन्छ ।